Nowocześni po katastrofie. Sztuka w Polsce w latach 1945–1960 dr Marcina Lachowskiego, wykładowcy KUL-u, od kilku tygodni dostępna w księgarniach.

„Rozprawa Nowocześni po katastrofie. Sztuka w Polsce w latach 1945–1960 stanowi próbę całościowej analizy polskiej sztuki nowoczesnej, tworzonej w cieniu katastrofy. Ukazuje śmiałe, wizyjne projekty artystyczne, przeniknięte, na różnych poziomach, traumatycznymi doświadczeniami drugiej wojny światowej. Rekonstruuje nieprzebadany dotychczas wystarczająco obszar powojennej sztuki polskiej.

Książka prezentuje złożoną artystyczną sytuację, wyrażenia, często osobistego doświadczenia, wobec mechanizmów politycznych. Wielu artystów, tworzących powojenną sztukę nowoczesną było zakorzenionych w tradycji międzywojennego modernizmu, wielu z nich stanęło przed wyborem, dotyczącym kontynuowania artystycznych wzorców lub też zmierzenia się z nową sytuacją polityczną, uwodzącą nowymi możliwościami. Książka prezentuje wybrane, choć jak się wydaje wyraziste postawy artystyczne. Analizując twórczość Władysława Strzemińskiego, Jonasza Sterna, Marii Jaremy, Marka Włodarskiego, nestorów polskiej awangardy, autor pokazuje załamanie i rekonfigurację ukształtowanego wcześniej, a przerwanego wojną, systemu artystycznego i światopoglądowego. W dalszych partiach książki omawiana jest twórczość młodszego pokolenia artystów, debiutujących albo w czasie wojny, albo zaraz po niej (Tadeusz Kantor, Zbigniew Dłubak, Andrzej Wróblewski, Izaak Celnikier, Marek Oberländer), odtwarzając poszukiwanie w ich twórczości własnej formuły artystycznej, przekształcającej autonomię dzieła w kierunku 'realizmu’ i 'ekspresji’. Kształtując swoją tożsamość artystyczną pod wpływem modernistycznej tradycji i presji wprowadzanych zasad socrealistycznej plastyki, ich twórczość pokazuje dialog z zastanymi konwencjami artystycznymi, nadawanie im sugestywnego znaczenia. Ich twórczość ukazana została w kontekście kluczowych dla modernizmu kategorii, takich jak płaszczyzna, dekoracyjność, wizualizacja ruchu, interpretując ich sens w rzeczywistości powojennej. Poszukiwanie nowego kształtu dzieła nie wiązało się bowiem z utratą wzorców artystycznych, ale z procesem ich przekształceń. […]

Książka Nowocześni po katastrofie jest próbą ukazania różnych artystycznych wątków przedstawionych na tle dziejowej katastrofy, jaką była druga wojna światowa. Pozwala także sięgnąć do dylematów i wyborów, określających scenę artystyczną w Polsce w kolejnych powojennych dekadach.” (fragment opisu autora).

Marcin Lachowski, Nowocześni po katastrofie. Sztuka w Polsce w latach 1945–1960, Lublin 2013
stron 308, oprawa miękka, format 176 x 250 mm, ISBN 978-83-7702-637-3