Ja chcę wyjść z siebie, przejść siebie, dokonać rzeczy niemożliwej, wypełnić zadanie niesłychane, zrealizować wizję, stworzyć obraz przekonywający bezwzględnie, zbudować go decyzjami. A.W.
W tym roku laureatami Nagroda Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy za rok 2024 zostali historycy sztuki i kuratorzy, dr Magdalena Ziółkowska and Wojciech Grzybała, współzałożyciele Fundacji Andrzeja Wróblewskiego, za tom monografii „Andrzej Wróblewski. Exhibiting”, a nagrodę za całokształt twórczości odebrał Stach Szabłowski.
Jak podkreślali w laudacji wygłoszonej na ceremonii wręczenia Nagrody, 10 października, przedstawiciele Kapituły Nagrody w składzie – Aleksandra Semenowicz, Jan Stajuda, Jeremi Stajuda, Marcin Fedisz, Arkadiusz Półtorak, Agnieszka Szewczyk – „Książka ta jest owocem szczególnego przedsięwzięcia – próby badawczego spojrzenia na twórczość znanego artysty przez pryzmat jej wystawienniczych opracowań. (…) Na 780 stronach monografii współautorzy i współautorki książki nie tylko podsumowują dotychczasową recepcję Wróblewskiego, ale także pozostawiają istotne przesłanki dla dalszych badań nad jego twórczością i jej reinterpretacją. Publikacja jest zatem w dwójnasób krytyczna. Z jednej strony, proponuje świadome i eksploracyjne odczytania dzieł oraz wystaw Wróblewskiego. Z drugiej strony, przedstawia krytykę i (tak bliskie jej) kuratorskie rzemiosło jako narzędzia kulturowego poznania (…)”.
Nagroda ta jest przyznawana za działalność krytyczną w obszarze sztuki od 1992 roku. Jej fundatorami są rodzina malarza i krytyka sztuki Jerzego Stajudy (1936–1992) oraz Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki, zaś współorganizatorem Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.
Publikacja „Andrzej Wróblewski. Exhibiting” została współwydana przez Hatje Cantz Verlag, we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza.
W Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie trwa wystawa Sto nocnych zjaw. Duchy, demony i upiory w sztuce Japonii i Zachodu, badająca fenomen yōkai – japońskich demonów i duchów. Ekspozycja zestawia te japońskie wyobrażenia ze słowiańskimi wierzeniami oraz zachodnimi koncepcjami, ukazując uniwersalne lęki obecne w różnych kulturach.
Prezentacja, podzielona na cztery sekcje tematyczne, to obszerny zbiór ponad 70 japońskich drzeworytów z kolekcji Feliksa Jasieńskiego, uzupełniony o dzieła sztuki polskiej i zachodniej powstałe od XVIII do XXI wieku. Wśród artystów, których prace można podziwiać, znaleźli się m.in. Francisco Goya, Odilon Redon, Stanisław Wyspiański, Zofia Stryjeńska, a także współcześni polscy twórcy, tacy jak Natalia Buchta Stochel, Krzysztof Gil czy Jakub Julian Ziółkowski.
Wśród eksponatów na szczególną uwagę zasługuje kartka ze szkicownika Andrzeja Wróblewskiego przedstawiająca lampion nad grobem Oiwy – ikonicznej postaci z japońskiej kultury ludowej. Jej historia, opowiadająca o zdradzie i tragicznej śmierci, a następnie o powrocie jako mściwy duch, jest jedną z najbardziej znanych japońskich legend o duchach (yūrei), symbolizującą głęboko zakorzenione lęki i pragnienie sprawiedliwości.
Wystawa czynna od 1 czerwca do 31 sierpnia 2025 Kurator: dr hab. Anna Król, prof. ASP Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha Marii Konopnickiej 26, Kraków https://manggha.pl/wystawa/sto-nocnych-zjaw
Wystawa Nie pytaj o Polskę, prezentowana w Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu, to obszerna prezentacja polskiej sztuki XX i XXI wieku oparta o zbiory Katarzyny i Wojciecha Szafrańskich. Ekspozycja stanowi wielowątkową refleksję nad historią, tożsamością narodową i społecznym doświadczeniem ostatnich dekad, ukazaną poprzez prace artystów i artystek o silnych i niejednoznacznych głosach.
Wśród prezentowanych dzieł znalazły się prace klasyków polskiej sztuki XX wieku, takich jak Henryk Stażewski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Wojciech Fangor, Maria Jarema i Jadwiga Maziarska. Towarzyszą im ekspresyjne realizacje z lat 80. autorstwa m.in. Ryszarda Grzyba, Edwarda Dwurnika i Jarosława Modzelewskiego, a także ikoniczne przykłady sztuki krytycznej lat 90. – Zbigniewa Libery, Joanny Rajkowskiej i Artura Żmijewskiego. Głos najnowszego pokolenia twórczyń reprezentują m.in. Karolina Jabłońska, Martyna Czech, Ewa Juszkiewicz i Agata Kus.
dzięki uprzejmości Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu, fot. Wojciech Szabelski
Kuratorka wystawy, Marta Smolińska, zestawia różne pokolenia i strategie twórcze w poruszającą opowieść o Polsce – jako przestrzeni napięć, pamięci i sprzeciwu.
Wystawa czynna od 21 lutego do 25 maja 2025 Kurator: Marta Smolińska Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu ul. Wały gen. Sikorskiego 13, Toruń https://csw.torun.pl
